Mangsebung
Mangsebung is a rural municipality located in the Far-Western region of Ilam, Nepal. The naming of this municipality is linked to the central Kirat religious site Mangsebung, situated in Ward No. 5 of the same municipality. It is situated at an altitude of approximately 950 meters above sea level, with its unique feature being the Begal hill. Not too long ago, Mangsebung was isolated, with only Durgam and Ankanthar Danda (hill) nearby. In the years 2034-35, Vikat and Ankanthar forests surrounded it, leaving only a small settlement. Mangsebung is surrounded by eight hills, with water sources at each hill. Towards the north-east lies Mekwa, Deumai, and Mai Khola, while Ratuwa Khola is dug from the south-west direction.
In the year 2034, when Kirat religious guru Aatmananda Lingden 'Seing' and Guruama Pavitrahangma Samba Lingden established permanent residence in Mangsebung from Samba, the birthplace of Kirat religion in Mahangu, the followers of Kirat religion started to increase in Mangsebung.
With the progress of time, the structure of the area underwent a transformation, leading to societal improvements and the initiation of social work. Gradually, the promotion of Kirat religious views and the cultural transformation of Kirat traditions and rituals began.
After the improvement of the surroundings, the shape of Mandre Danda changed, signifying physical transformation, societal improvements, and the promotion of Kirat religion, philosophy, and cultural heritage.
The immediate area of Mandre Danda turned into Larmumba, Anseemang, and Anseemaamang after the creation of the Mandre Danda School. The inhabitants' movements increased as they began to develop their respective livelihoods.
The renaming of Mandre Danda to Mangsebung transformed the area's structure and functions. The term "Kirat Mundhum" in the Kirat Mundhum language resulted in the naming of Mangsebung, a sacred place for the deities.
Near Mujothlung Mangheem, a public preaching ground was established in 2061 B.S. Mahaguru Falgunanda Lingden's first statue was installed in Falgunamarg, near Larumbam, in the same year.
Even though it is a single location, different parts of Mangsebung experience different weather conditions; the northern part of Mangsebung experiences more sunlight, while the southern part experiences more shade. The region has also seen tree-planting initiatives since the year 2060.
Near the Mangheem of Mujothlung, the establishment of the preaching podium occurred, and in 2049 B.S., the Kirat Central Mangheem Kirat Hangsama Mujotlung Mangheem establishment was officially inaugurated on Kartik 25. Mangheem has significance around it, and annual celebrations, including Mahaguru Falgunanda Lingden's birthday on Magh 18-19, Aatmananda Lingden 'Seing' Jayanti on Kartik 25-26 (Udhauli Sewa), and Kirat Khibekwa Yakwa Sewa (Ubhuali Sewa) on Magh 5-6, as well as special celebrations of Mahaguru Falgunanda Lingden's birthday in Samabha Lingden, Pabitrahung Mahangu, on Falgun 3, are organized in a grand manner. Numerous other small events and festivals are also organized.
The District Administration Office of Ilam declared Mangsebung a vegetarian area on Chait 11, 2072 B.S. The declaration banned the production, consumption, and distribution of alcohol, tobacco, smoking, meat, and other intoxicants in the Mangsebung area.
The efforts of Kirat Samjik Mundhum Nisamahimil (Kirat social cultural foundation) since 2056 B.S. for the preservation and development of Kirat Mundhum included the establishment of Kirat Mangheewasa Baa, which promotes Kirat religion, language, script, literature, culture, and Mundhum studies.
A statue of Aatmananda Lingden 'Seing' was also installed on the premises of Shri Saraswati Secondary School. The same area is proposed to be the Bahumukhi Campus of Lingden Aatmananda Seing.
Even though the Shakahaari movement is currently being lifted, the Shakahaari Area Declaration imposed prohibitions on alcohol, small medicinal plants, alcohol consumption, smoking, and meat production, consumption, and distribution in the Mangsebung area.
Kirat Samjik Mundhum Nisamahimil (Kirat Social Cultural Foundation) has been working for the preservation and development of Kirat Mundhum since 2056 B.S. and has contributed to the establishment of Kirat Mangheewasa, promoting Kirat religion, language, script, literature, culture, and Mundhum studies.
The year 2060 marked significant changes in Mangsebung's landscape, and even though it is a small area, there are 16 tols (subdivisions) within Mangsebung. Notable among them are Laasingbung, Kuwaapani, Amadeen, Fenaabung, Senela, Seseela, Miktokla, Naamtokla, Belbote, Neneden, Bhalutar, Waabungden, Dharane, Laarumba Chunia, Rupange, Bhanjyaang, and Manheem.
In Mangsebung, the birth anniversaries of the Kirat religious preacher, social reformer, and national figure Mahaguru Falgunanda Lingden on Kattik 25, the Mahangu Hangsama Mahangu Bhaansha Prathami on Mangsir 18-19 (Udhauli Sewa), the Kirat Khibekwa Yakwa Sewa (Ubhuali Sewa) on Magh 5-6, and the special celebrations of Samba Lingden in Pabitrahung Mahangu on Falgun 3, are celebrated with grand ceremonies. Alongside these, numerous other events and festivals are organized.
The District Administration Office of Ilam declared Mangsebung a vegetarian area on Chait 11, 2072 B.S., resulting in the prohibition of alcohol, small medicinal plants, alcohol consumption, smoking, meat consumption, and the production, consumption, and distribution of meat in the area.
Kirat Samjik Mundhum Nisamahimil (Kirat Social Cultural Foundation), established in 2056 B.S., has been involved in the preservation and development of Kirat Mundhum, contributing to the establishment of Kirat Mangheewasa that promotes Kirat religion, language, script, literature, culture, and Mundhum studies.
Shri Saraswati Secondary School's premises also host the statue of Aatmananda Lingden 'Seing'. This location is also proposed for the establishment of Bahumukhi Campus of Lingden Aatmananda Seing.
Although the Shakahaari movement is currently being lifted, the Shakahaari Area Declaration has placed restrictions on alcohol, small medicinal plants, alcohol consumption, smoking, meat consumption, and the production, consumption, and distribution of meat in the Mangsebung area.
Nepali Version
नेपालको सुदूर पूर्वी जिल्ला इलामको सुदूर–पश्चिमी क्षेत्रमा माङसेबुङ गाउँपालिका छ। सोही गाउँपालिका नामाकरणको उद्गम बिन्दू ठानिने किरात धर्मको केन्द्रीय स्थल माङसेबुङ यसै गाउँपालिकाको वडा नं. ५ मा अवस्थित छ। समुद्र सतहबाट करिब ९ सय ५० मिटर उचाइमा रहेको छ। यसको शिर मान्द्रे थुम्कीको विशेषता बेगल छ। यहाँ करिब साढे चार दशक अघि दुर्गम, अनकन्टार डाँडा मात्र रहेको थियो। वि.सं. २०३४÷३५ साल अघिसम्म विकट र अनकन्टार जंगलले ढाकेको, वारिपारि पातलो बस्ती मात्र रहेको थियो। माङसेबुङको वरिपरि आठ पाटा छन्। आठै पाटामा पानीको मुहान पनि रहेको छ। यसको उत्तर पूर्वमा मेक्वा, देउमाई र माई खोला बग्छ भने, दक्षिण पश्चिम दिशाबाट रतुवा खोला बग्ने गर्छ।
२०३४ सालमा जब किरात धर्मगुरु आत्मानन्द लिङ्देन ‘सेइङ’ तथा गुरुआमा पवित्रहाङमा साँबा लिङ्देनले माङसेबुङमा स्थायी बसोबास गर्न थाल्नुभयो। तब माङसेबुङमा किरात धर्मावलम्बीहरुको आगमन बढ्न थाल्यो।
यसरी वहाँहरुको कर्मथलो भएपछि मान्द्रे डाँडाको रुप फेरिन थाल्यो। भौतिक संरचनाले गति लियो, समाज सुधारका कार्यहरु प्रारम्भ भए। क्रमशः किरात धर्म दर्शन र कर्म संस्कार संस्कृतिको बिजारोपन यही“बाट सुरु भयो।
मान्द्रे डाँडाको तत्कालीन सुब्बाबारी लारुम्बामा नै अङसीमाङ तथा अङसीमामाङको कर्मथलो बनेपछि वहाँको चेलाहरुको आवत–जावत बढ्दै गयो। यसरी किरात धर्म दर्शनको दिनानुदिन प्रचार–प्रसार हुँदै जाने क्रममा मान्द्रे डाँडामा वि.सं. २०४९ सालमा किरात केन्द्रीय माङहिम किरात हाङसाम मुजोत्लुङ माङहिम स्थापना भयो र सोही वर्ष कात्तिक २५ गते किरात धर्मगुरुबाट माङहिमको विधिवत उद्घाटन भयो।
तत्कालीन समयमा माङहिमको आसपास पूरै जंगलले घेरेको थियो। माङहिमको दक्षिणी भेगमा सार्वजनिक चिहानघारी थियो। तर, विकास निर्माणका कार्यहरु हुन थाल्यो। यसरी मान्द्रे डाँडाको रुप फेरिन्दै गयो, संरचना बद्लिदै गए। अन्ततः नाम नै परिवर्तन हुन गयो। मान्द्रे डाँडालाई पुनः न्वारान गरियो, देवताले रोजेको पवित्रस्थल भन्ने शब्दलाई किरात मुन्धुमी भाषामा माङसेबुङ भनि नामाकरण गरियो।
मुजोत्लुङ माङहिमको नजिकै प्रवचन प्राङ्गण निर्माण भए, २०६१ सालमा साढे ५ किलोमिटरको माङसेबुङ चक्रपथ जनश्रमदानबाट निर्माण भएको छ। वि.सं. २०६१ सालमा फाल्गुनन्द मार्गको भञ्ज्याङमा महागुरु फाल्गुनन्द लिङ्देनको पहिलो प्रतिमा स्थापना गरिएको छ।
एउटै ठाउँ भएपनि बेगल बेगल मौसम पाइने माङसेबुङमा एकातिर चिसो पाटा छ भने अर्काे पाटा घमाइलो छ। माङसेबुङ रिङरोड परिसर भित्र (बाटो माथि) बस्ती छैन, सो क्षेत्रमा खेतीपाति नगर्ने भनि जंगल बढउँदै लगिएको छ। त्यसैले केही ठाउँमा चियाको खेती लगाइएको छ। थोरै जग्गामा धूपी र सल्ला पनि रोपिएको छ। २०६० साल यता वर्षेनी वृक्षारोपण गरिदै आएको छ। माङसेबुङको शिरमा रहेको डाँडामा पनि सेवा गर्ने एक माङहिम निर्माण गरिएको छ।
माङसेबुङ क्षेत्रमा १६ वटा टोल रहेका छन्। जसमा लासिङबुङ, कुवापानी, अमदेन, फेनाबुङ, सेनेला, सेसेला, मिक्तोक्ला, नाम्तोक्ला, बेलबोटे, नेनेदेन, भालुटार, वाबुङदेन, धराने, लारुम्बा चुनिया, रुपाङगे, भञ्ज्याङ रहेका छन्।
माङसेबुङमा वर्षेनी कात्तिक २५ गते किरात धर्म दर्शनदाता, समाज सुधारक, मुहिङगुम अङसीमाङ राष्ट्रिय विभूति महागुरु फाल्गुनन्द लिङ्देन जन्मजयन्ती, मंसिर १८ र १९ गते मुहिङगुम अङसीमाङ आत्मानन्द लिङ्देन ‘सेइङ’ जन्मोत्सव (उधौली सेवा), माघ ५ र ६ गते सावायेहाङ किरात खिबेक्वा याक्वा सेवा (उभौली सेवा) र फागुन ३ गते मुहिङगुम अङसीमामाङ पवित्रहाङमा साँबा लिङ्देन जन्मोत्सव विशेष आकर्षणको रुपमा सभ्य र भव्य रुपमा समारोह आयोजना गरी मनाउने गर्दछन्। यी बाहेक अन्य स–साना कार्यक्रम र उत्सवहरु अनगिन्ती आयोजना हुने गर्छन्।
जिल्ला प्रशासन कार्यालय इलामले माङसेबुङलाई वि.सं. २०७२ चैत ११ गते शाकाहारी क्षेत्र घोषणा गरेको थियो। शाकाहारी क्षेत्र घोषणा गरिएको माङसेबुङ परिसरमा मद–मदिरा, लागू औषध, मद्यपान, धूम्रपान, मासुमंस सार्वजनिक रुपमा उत्पादन, उपभोग र ओसारपसार तथा बिक्री वितरण निषेध गरिएको छ।
किरात साम्जीक मुन्धुम निसामहिमले २०५६ सालदेखि किरात मुन्धुमको संरक्षण र विकास गर्दै किरात माङसेवासाबा उत्पादन गर्न किरात धर्म दर्शन, भाषा, लिपि, साहित्य, संस्कार संस्कृति र मुन्धुम पढाउँदै आएको छ।
श्री सरस्वती माध्यमिक विद्यालयको परिसरमा मुहिङगुम अङसीमाङ आत्मानन्द लिङ्देन ‘सेइङ’को प्रतिमा समेत स्थापना गरिएको छ। सोही स्थानमा लिङदेन आत्मानन्द सेइङ बहुमुखी क्याम्पस प्रस्तावित रुपमा रहेको छ।
यहाँ शाकाहारी बुधबारे हटिया लाग्दै आएको छ। सो क्षेत्रमा किरात प्रथम राजा यलम्बरको शालिक स्थापना गरिएको छ।
.jpg)
